Miłosierdzie Boże ogarnia cały świat

W kwietniu przyszłego roku odbędzie się w Rzymie Pierwszy Apostolski Światowy Kongres Miłosierdzia Bożego.

Z ks. prof. Janem Machniakiem, uczestniczącym w pracach przygotowujących kongres, kierownikiem Katedry Teologii Duchowości Papieskiej Akademii Teologicznej, rozmawia Małgorzata Bochenek

Jak zrodził się pomysł zorganizowania Pierwszego Apostolskiego Światowego Kongresu Miłosierdzia Bożego?

– Międzynarodowe kongresy Miłosierdzia od lat odbywają się w krakowskich Łagiewnikach. W różnych częściach świata mają miejsce spotkania o podobnym charakterze. Co roku podejmują je księża pallotyni w Paryżu. Podobnie ojcowie marianie ze Stockbridge w stanie Massachusetts od lat także w ten sposób promują Boże Miłosierdzie na kontynencie amerykańskim.

W 2005 roku do Łagiewnik przybyli ks. kard. Christoph Schönborn, arcybiskup Wiednia, i ks. kard. Philippe Barbarin, metropolita Lyonu, z pielgrzymką około 300 kapłanów z zachodniej Europy, m.in. z Francji, Niemiec, Włoch, Austrii. Wówczas ks. kard. Schönborn zaproponował, by zorganizować kongres Miłosierdzia o wymiarze światowym, a nie – jak dotychczas – międzynarodowym czy lokalnym. Podjęto prace przygotowujące Pierwszy Apostolski Światowy Kongres Miłosierdzia Bożego. Na czele komitetu organizacyjnego stoi ks. kard. Schönborn. O przedsięwzięciu został poinformowany już Ojciec Święty Benedykt XVI, który udzielił papieskiego błogosławieństwa dla tej inicjatywy. Arcybiskup Wiednia działa w porozumieniu z ks. kard. Stanisławem Dziwiszem. Zatem światowy kongres Miłosierdzia dokonuje się w duchowej łączności ze Światowym Centrum Kultu Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach, bo taki właśnie charakter ma to sanktuarium.

Dlaczego na miejsce kongresu wybrano Rzym?

– Gdy zastanawiano się, gdzie zorganizować kongres, pierwszą propozycją były krakowskie Łagiewniki. Jednak ks. kard. Schönborn pragnął, aby dokonał się on w centrum chrześcijaństwa – w Rzymie. Zależało mu na udziale Ojca Świętego Benedykta XVI.

W dniach 31 marca – 2 kwietnia br. w Wiedniu miało miejsce pierwsze spotkanie organizacyjne. Na sekretarza kongresu wybrano francuskiego kapłana pochodzenia polskiego, ks. Patryka Chocholskiego. W Rzymie bardzo mocno w przygotowania zaangażował się ks. kard. Francis Arinze, prefekt Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów.

Obecnie organizowane są komitety kontynentalne, poprzez które działać będzie komitet organizacyjny kongresu. Powstały już komitety dla Ameryki Północnej i osobny dla Południowej, a także dla Europy. Tworzony jest również dla Afryki i osobny dla Azji. W Azji szczególnie zaangażowane są Filipiny, Korea Południowa, ale również Indonezja.

Czyli te miejsca, w których żywy jest kult Bożego Miłosierdzia?

– Można powiedzieć, że tam, gdzie jest obecny kult Bożego Miłosierdzia, gdzie dotarło orędzie Pana Jezusa przekazane przez św. s. Faustynę i zostało podjęte przez mieszkańców, właśnie tam powstają komitety kontynentalne.

W kongresie międzynarodowym chodzi o uświadomienie Kościołowi prawdy, którą szczególnie akcentował Jan Paweł II, że Miłosierdzie jest wielką szansą dla świata. W tajemnicy Miłosierdzia człowiek poznaje siebie i poznaje w pełni Boga.

I ta myśl będzie także przewodnią podczas światowego kongresu?

– Tak, ta idea przyświeca ks. kard. Schönbornowi. Oparł się on także na pierwszej i jak dotąd jedynej encyklice Benedykta XVI „Deus caritas est”. Jej treść wyraźnie wskazuje na fakt, że obecny Papież kontynuuje myśl swojego poprzednika Ojca Świętego Jana Pawła II.

W pierwszej części encykliki „Deus caritas est” Papież podejmuje refleksję na temat miłości, druga część jest poświęcona Miłosierdziu – jak je realizować, jak je praktykować w życiu.

Benedykt XVI inaczej niż Jan Paweł II pisze o Miłosierdziu Bożym, ale zawsze chodzi o tę samą prawdę, że poprzez Miłosierdzie człowiek odkrywa Boga. Miłosierdzie jest rzeczywistością, która pozwala ludziom, tak wierzącym, jak i niewierzącym, zatrzymać się, podjąć refleksję na temat: dlaczego świat istnieje. Odpowiedzią jest Miłosierdzie – bezinteresowna miłość.

Do kogo kierowane jest zaproszenie na kongres?

– Światowy kongres Miłosierdzia jest adresowany przede wszystkim do ludzi wierzących, do katolików. Jednak dziś akcentuje się bardzo wyraźnie, że Miłosierdzie Boże łączy wszystkich chrześcijan. Zatem zaproszenie to jest kierowane także do innych Kościołów, w tym protestanckich. Ksiądz kardynał Schönborn również w Moskwie poruszył sprawę kongresu. Patriarcha moskiewski jest przychylny tej idei, chce wziąć udział w kongresie. Jeszcze nie wiadomo, w jakim zakresie – czy wyśle swoich obserwatorów, czy być może większą grupę uczestników, ale jest zainteresowanie. Ksiądz kardynał Schönborn podkreślał podczas spotkania, w którym uczestniczyłem w Wiedniu, że wielką nadzieją kongresu są także religie monoteistyczne: judaizm i islam. W judaizmie idea miłosierdzia jest mocno podkreślana na podstawie starotestamentalnej prawdy objawionej w Księdze Wyjścia. Bóg tam mówi, że jest miłosierny, łaskawy, litościwy, dobry. Również w islamie znajdujemy ideę miłosierdzia Boga, który kocha wszystkich ludzi. Kiedy mówimy o światowym kongresie Bożego Miłosierdzia, rodzi się także nadzieja na otwarcie ze strony ludzi niewierzących, ateistów czy nawet agnostyków.

Kiedy odbędzie się kongres i czy wiadomo, jakie będą jego tematy?

– Planowany jest na kwiecień przyszłego roku, w tygodniu po Wielkiej Nocy. Ma rozpocząć się 2 kwietnia 2008 r., a zakończyć 6 kwietnia, w Niedzielę Miłosierdzia. W ostatnim dniu najprawdopodobniej weźmie w nim udział Ojciec Święty.

Ustalono także propozycje tematów – pierwsze podstawowe zagadnienie to: Sługa Boży Jan Paweł II jako apostoł Miłosierdzia; kolejne: Miłosierdzie Boże w teologii i dziejach Kościoła; Jedność Kościoła w świetle tajemnicy Miłosierdzia (temat ekumeniczny); Misje a Miłosierdzie (wyjście do innych religii); Benedykt XVI o Miłosierdziu Bożym.

Co wpłynęło na to, że jako najważniejszy i podstawowy temat wybrano Miłosierdzie Boże w przepowiadaniu Papieża Polaka?

– Jan Paweł II był Papieżem Miłosierdzia. Osobiście zainteresował się orędziem przekazanym światu przez s. Faustynę. Jako arcybiskup krakowski prowadził jej proces beatyfikacyjny. W 1993 r. już jako Papież dokonał jej beatyfikacji, a w 2000 r. – kanonizacji. Papież Polak to nie tylko wielki czciciel Miłosierdzia Bożego, ale także wielki nauczyciel. W encyklice „Dives in misericordia” uczy cały Kościół, czym jest Miłosierdzie Boże. Jego wielką zasługą jest to, że mówiąc o Miłosierdziu, odwołuje się do Starego Testamentu, który przygotowywał pełne Objawienie Miłosierdzia w osobie Jezusa Chrystusa. Jan Paweł II przypomina, że Bóg objawiał już swoje Miłosierdzie w czasie wyjścia Izraelitów z Egiptu do Ziemi Obiecanej, a w pełni objawił się w osobie Jezusa Chrystusa.

Ojciec Święty w tej encyklice mówi do całego świata, nie tylko do wiernych Kościoła katolickiego. Głosi, że poprzez Miłosierdzie człowiek rozpoznaje, kim jest Bóg. Poznaje, że jest dobry, łaskawy, stworzył człowieka i nie zapomniał o ludziach mimo ich grzechów i słabości.

Bóg pomaga człowiekowi przebaczyć, pomaga mu się pojednać. Miłosierdzie ma różne wymiary, jest czułością, bliskością drugiego człowieka, bliskością Boga. Miłosierdzie jest też przebaczeniem, zapomnieniem urazów, dobrocią, czyli dzieleniem się z drugim tym, co posiadamy. Można by powiedzieć – używając porównania biblijnego – że Miłosierdzie to jest prawda o tym, że słońce świeci nad dobrymi i nad złymi. Nieraz dziwimy się, dlaczego tak jest. Deszcz pada na pole człowieka dobrego i na pole człowieka złego, ponieważ Bóg jest dobry zawsze. Nie odejmuje swojej dobroci tym, którzy grzeszą, ulegają słabościom. Jan Paweł II rozwijał teologię Miłosierdzia Bożego i ukazywał ją światu. Akcentował szczególnie pełnię objawienia Miłosierdzia Bożego w Jezusie Chrystusie.

Dzisiaj człowiek może dotknąć Miłosierdzia Chrystusowego szczególnie w sakramentach…

– W sakramentach, bo w nich jest obecny Chrystus. Jezus miłosierny i przebaczający cały czas jest obecny zwłaszcza w sakramencie pokuty i pojednania oraz Eucharystii. Kiedy Jezus przebacza, ludzie doświadczają Jego Miłosierdzia. Jako przykład podam dr. Bernarda Nathansona, amerykańskiego lekarza, który zakładał kliniki aborcyjne i w pewnym momencie uświadomił sobie, jak strasznych rzeczy się dopuścił. Ksiądz kardynał John O”Connor z Nowego Jorku opowiedział mu o Chrystusie miłosiernym, przebaczającym. Doktor Nathanson przyjął chrzest. Wobec Bożego Miłosierdzia nawet największe zło, po uwierzeniu w krzyż Chrystusa, staje się szansą poznania Boga, zbliżenia do drugiego człowieka. Doktor Nathanson w osobie Jezusa Chrystusa doświadczył przebaczenia. Popełniał zło, ale teraz przez dobro może dokonać ekspiacji, zadośćuczynienia. Dzisiaj dr Nathanson wędruje po całym świecie i przekonuje ludzi, aby nie dokonywali aborcji i nie zabijali dzieci poczętych.

W 2000 roku Jan Paweł II ustanowił pierwszą niedzielę po Wielkanocy, tzw. Niedzielę Białą, Świętem Miłosierdzia Bożego dla całego Kościoła powszechnego. Dlaczego wybrany został ten dzień?

– Niedziela Biała jest zakończeniem oktawy Zmartwychwstania Pańskiego. Tajemnica paschalna jest prawdą, w której Boże Miłosierdzie zostaje w pełni objawione. Chrystus umiera na krzyżu za nasze grzechy, słabości. Jego zmartwychwstanie jest pokonaniem grzechu. Dlatego niedziela po Zmartwychwstaniu Pańskim jakby podsumowuje wydarzenia paschalne.

W tradycji Kościoła w tę niedzielę zwykle odczytywano Ewangelię o przebitym boku Chrystusa, o Tomaszu, który musiał dotknąć ran Pana, by uwierzyć, że On prawdziwie zmartwychwstał. Teksty liturgiczne mówiły, aby być miłosiernym, jak Bóg jest miłosierny. W objawieniach św. s. Faustyny Pan Jezus prosił, aby ta niedziela była nazywana Niedzielą Miłosierdzia. Mówił, aby w tym dniu ludzie szczególnie korzystali z sakramentu pokuty, a ci, którzy są w stanie łaski uświęcającej, żeby przystępowali do Komunii Świętej, ponieważ „upusty miłosierdzia Bożego” – tak napisała w swoim „Dzienniczku” Siostra Faustyna – są „otwarte na oścież”. W tym dniu każdy człowiek, jeżeli z czystym sercem przyjmie Komunię Świętą, uczci Boże Miłosierdzie, otrzyma łaskę przebaczenia grzechów, zupełnego odpuszczenia win i kar.

Ta niedziela jest szczególnym, wybranym dniem, to wynika z tradycji Kościoła, a jednocześnie zostało przypomniane z mocą przez prywatne wizje św. Faustyny. Jan Paweł II, idąc za prośbą Pana Jezusa przekazaną św. Faustynie, ogłosił ten dzień w całym Kościele powszechnym Świętem Miłosierdzia Bożego.

Bardzo dziękuję za rozmowę.